Translation

ใครจะช่วยอ่านช่วยแปล?

Since one was born.

เหตุอยู่ที่การเกิด

ปีพ.ศ. 2498 ผืนนาอีสานแล้งอย่างไรก็ยังแล้งเช่นนั้น แม้หน้าฝนพึ่งผ่านไปไม่กี่เดือนน้ำที่เหลือตามมุมแปลงนาก็เริ่มระเหยหายไปแทบไม่เหลือ พื้นนาที่ดอนก็เริ่มแห้ง ผงทรายผงฝุ่นเริ่มบินว่อนยามต้องลมแรง ลมเย็นเดือนพฤศจิกายน พัดวูบมาเป็นช่วงๆ เสียงอากาศทักทายกับตอฟางข้าวดังหวิวเหวียดอยู่เหวียดหวิว ชายฉกรรจ์ สองคนเดินหาบมัดข้าวไปที่ลานข้าวเที่ยวแล้วเที่ยวเล่าอย่างขะมักเขม้นก่อนความมืดจะมาเยือน


กลิ่นมูลควายผสมดินจากเนินดินที่ใช้ทำพื้นลานโชยมาเป็นระยะๆ บวกกับกลิ่นฟางกลิ่นดินที่ติดกายติดใจชาวนาแทบทุกคนไอ้เจ้าทุยถูสีข้างไปมากับต้นมะขามข้างลานก่อนนอนเผละลงบนพื้น ขณะที่แม่ไก่สามสี่ตัวต่างส่งเสียงกุ๊กๆเรียกลูกน้อยเข้ารัง ใต้ถุนเถียงนา ส่วนเจ้าไก่โต้งสองตัว ทำหน้าที่เฝ้ายาม โผบินขึ้นไปยังห้องนอนประจำบนต้นมะขาม

“ ปีนี้ลมแปลกๆเนาะ” ชายคนแรกเริ่มบทสนทนาหลังจากโยนมัดข้าวขึ้นกอง

“ นั่นนะซี เป็นปีมืด มีสุริยฆาตเสียด้วย”

“กะนั่นตี้ นี่พ่อมีกะเพิ่งเสียไป”

“โอ๊ย!มันไม่เกี่ยวกันหรอก การล้มหายตายจากก็เป็นธรรมดาของคนแก่…เรื่องของสังขาร โตก็บวชมานาน น่าจะเข้าใจ. ..จริงไหมเสริฐ”

“นวยเอ๊ย เราบวชก็จริงแต่ไม่บวชนานเท่านาย ยังไม่ค่อยปล่อยวางได้อย่างนาย …นี่ก็ยังห่วงอาอ้อยอยู่ไม่ทราบจะเป็นไง”

“ นายว่าแกจะได้ผู้หญิงหรือผู้ชาย”

“ก็คงผู้หญิงอีกนะแหละ” ประเสริฐคาดคะเน

“ขอให้แกได้ผู้ชายเถอะ จะได้มาแทนเจ้าที่เสียไป”

“เออหญิงชายก็ค่อยว่ากัน ขอให้เด็กมันแข็งแรงก็แล้วกัน แกยิ่งผอมอยู่ แถมก็ป่วยปีเว้นปีแบบนั้น”

“เราก็คงทำได้แค่เอาใจช่วยเนาะ ทุกอย่างก็แล้วแต่บุญแต่กรรมเถอะ”

ทั้งคู่ถอนหายใจ ค่อยๆแยกจากกันไปพักผ่อน อาบน้ำชำระร่างกายหลังเหนื่อยมาทั้งวัน นวยเดินไปหิ้วคุถังพร้อมจับผ้าขาวม้าพาดบ่าตรงไปที่บ่อน้ำเล็กๆในมุมหนึ่งของแปลงนา ขณะที่ประเสริฐเดินตรงไปที่ซุ้มฟางใกล้ลานข้าว ใช้ผ้าขาวม้าปัดแกว่งไปตามตัวแล้วปัดไปที่เสื่อผืนบางที่ปูอยู่บนพื้นฟางก่อนเอนหลังลงพักเหนื่อย

เหนือลานข้าวขึ้นมาอีกประมาณสามร้อยเมตร บนกระท่อมไม้ขนาดย่อมบนเนินเล็กๆ พ่อบ้านเริ่มสาละวนอยู่กับการก่อไฟ บนเตา มือหนึ่งดันท่อนฟืนเข้าไปชนกัน อีกมือจับใบไม้ขนาดเขื่องพัดไปมาสลับกับการเป่าลมไปที่กองไฟ สักครู่ควันไฟก็ลอยฟุ้งลอดหลังคามุงหญ้าคาออกไปอ้อยอิ่งอยู่เหนือกระท่อมก่อนที่จะค่อยๆลอยกระจายขึ้นไปบนฟ้าที่เริ่มอับแสง

“ผ่อนเอาหม้อนึ่งให้พ่อหน่อย” ผู้เป็นพ่อบอกลูกสาวที่พึ่งวางหาบน้ำลงหน้าโอ่งดินใกล้นอกชาน

“เอ้าอีหล่า เอาหม้อกับหวดนี่ไปให้พ่อ เอื้อยจะเอาน้ำใส่โอ่งก่อน” ผู้เป็นพี่ซึ่งอยู่ในวัยสิบสามสิบสี่หันไปบอกน้องสาวที่ยืนยุกยิกอยู่ใกล้ๆ

“วันนี้มีอะไรกินพ่อ” จ่อยอ้าปากถาม

“มื่อนี่มีปลาข่อน” ผู้เป็นพ่อตอบ ขณะที่หันไปคว้าข้องใส่ปลาเปื้อนโคลนข้างตัว

“ปลาข่อใหญ่บ่พ่อ” ลูกสาวดีใจจะได้กินปลาช่อนเนื้อนุ่ม แต่ก็รู้ตัวว่าเดาผิดเมื่อได้ยินคำตอบของพ่อว่า

“ไม่ใช่ปลาช่อนหรอกลูก มีแต่ปลาซิวกับปลาหมอสองสามตัว เดี๋ยวพ่อจะทำป่นให้ทาน”

“เมื่อเช้าก็ป่นแล้วนะพ่อ ปิ้งเอาไม่ได้หรือพ่ออร่อยดี”

“ป่นก็อร่อยนะลูก ได้กินหลายคนด้วย แถมยังได้กินผักด้วย …เออลูกลองลงไปดูมะเขือที่แม่ปลูกไว้ซิ ถ้ามันมีลูกเก็บมาให้พ่อหน่อย ป่นใส่ด้วยกันจะได้กินอิ่มๆนะลูก”

“เก็บผักกระโดนด้วยนะพ่อ” จ่อยตื่นเต้นกับการไปเก็บพักจนลืมฝันเรื่องกินปลาย่าง

“เออดีอีหล้า เอายอดผักใส่ (มะระ) ข้างต้นกล้วยมานำเด้อ….เอ้าตึ๋งอย่ากวนแม่หลายเด้อแม่ยิ่งมีน้องอยู่” ผู้เป็นพ่อหันไปบอกลูกสาวคนเล็กวัยห้าขวบที่คลอเคลียอยู่กับแม่ท้องแก่จวนคลอด

“อยู่ดีๆอย่ากวนแม่นะลูกแม่ไม่ค่อยสบาย เดี๋ยวพ่อจะทำอาหารให้กิน สักพักเอื้อยผ่อนก็ตักน้ำแล้วหรอก จักหน่อยหยังกินก็แล้วเสร็จหรอก”

ประมาณหนึ่งชั่วโมงต่อมาทุกอย่างก็เรียบร้อย พ่อแม่ลูกทั้งห้าร่วมวงกินข้าวกันอย่างเอร็ดอร่อย ฤดูนี้ถือว่าอาหารการกินยังสมบูรณ์ ถ้าเป็นหน้าแล้งจะต่างจากนี้มาก ปีไหนแล้งมากๆ กบเขียดในนาไม่มี ครอบครัวพ่อเม้งก็ต้องอดออมมากขึ้น หลายครั้งที่ปลาร้าตัวเดียวกินกันตั้งแต่มื้อเช้าถึงเย็น หลายครั้งที่พ่อแม่แบ่งไข่ฟองเดียวที่แม่เป็ดมันให้มาออกเป็นแว่นๆแบ่งให้ลูกๆกินโดยพ่อแม่ไม่ทานอะไรเลยโดยอ้างว่าตนเองอิ่มแล้ว บางครั้งกล้วยลูกเดียวก็ต้องแบ่งครึ่งกินได้สองคาบสามคาบ ของหวานสำหรับพวกเขาแค่กล้วยคนละแว่นในปีที่แล้งหนักๆก็ถือว่าสุดยอดแล้ว

“พ่อเมฆ ข่อยเจ็บท้อง” แม่อ้อยสะกิดบอกสามี

“เจ็บมากไหม อดทนไว้นะ เดี๋ยวจะให้อีผ่อนมันไปเรียกคนมาช่วย” ว่าพลาง พ่อเม้งก็กุลีกุจอไปปลุกลูกสาวคนรอง ส่วนคนโต เมฆหรือประมวลนั้นไปเรียนหนังสือในเมืองอุบลซึ่งอยู่ห่างออกไปประมาณ25 กิโลเมตร

“ หล่า..ผ่อน..อีหล่าลุก …แม่เจ็บท้อง”

“อะไรพ่อ…กี่ทุ่มนี่” ลูกสาวงัวเงียถาม

“ตีสองตีสามแล้วหละ …ไปไปเรียกพ่อลุงเคนมาช่วย แม่ปวดท้องมากแล้ว”

ทั้งกลัวทั้งกล้า คำผ่อนค่อยๆก้าวลงบันไดเถียงนา มือหนึ่งถือไต้ อีกมือคอยพยุงจ่อยน้องสาวที่ถูกปลุกให้มาเป็นเพื่อนด้วย

“เอื้อยผ่อน ข้อยย่าน” จ่อยเหลียวซ้ายแลขวาอย่างหวาดๆ จับมือพี่สาวไว้แน่น

“กลัวอะไร ไม่มีอะไรหรอก …ไปเราต้องไปเถียงพ่อลุงเคน แม่เจ็บท้อง ต้องรีบหาคนมาช่วยแม่” ผ่อนทั้งปลอบตัวเองกับน้องสาวในคราวเดียวกัน สองขาก้าวข้ามคันนาพร้อมกับฉุดน้องสาวออกวิ่ง

“โอ๊ย!” จ่อยร้องออกมา ขาข้างหนึ่งลื่นไถลจากคันนาลงไปเหยียบตอข้าว ฉุดร่างให้ร่วงลงไปก้นจ้ำเบ้าอยู่ข้างคันนา…สายตาที่หวาดหวั่นบวกตกใจมองฝ่าความมืดออกไปเห็นพี่สาวอยู่ห่างออกไปสองสาวก้าว

“รอด้วย ถ่าข่อยแหน่ ข่อยย่านผีหลอก” จ่อยยักแย่ยักยันลุกขึ้น ก่อนรีบวิ่งลัดผืนตาฝ่าตอฟางตามหลังพี่สาวไป

“มาเร็ว” ผ่อนหยุดรอน้องสาว ใจก็เริ่มกลัวเหมือนกัน ดวงตามองฝ่าความมืดไปทางเถียงนาลุงเคนที่อยู่ลิบๆออกไป ยังนับว่าโชคดีอยู่บ้างที่ไม่ใช่คืนที่เดือนมืดสนิท ยังพอมองเห็นคันนา เห็นต้นไม้เป็นเงาตะคุ่มๆ แต่ก็เงาตะคุ่มตะคุ่มในทุ่งกว้างนั่นแหละสร้างจินตนาการดีนัก

“ห้ามพูดเรื่องผีเรื่องสางตอนดึกๆแบบนี้” ผ่อนรีบปรามน้องสาวเมื่อนึกขึ้นได้ว่าลุงมีพึ่งตายไป ยิ่งคิดยิ่งขนลุกขึ้นมาทันที มือยึดไต้ไว้มั่น ลมเย็นพัดวูบมา ผ่อนรีบเอามือป้องกระบองหรือไต้ไว้ จ่อยเบียดตัวเข้ามาพลางสองขาสั้นเล็กก็พยายามก้าวตามให้ทันพี่สาวด้วยเกรงว่าจะถูกทิ้งไว้ข้างหลัง

สองพี่น้องเดินพลางวิ่งพลาง ตุปัดตุเป๋ไปตามคันนา สายตาเหลียวซ้ายแลขวา ต่างไม่พูดอะไรอีก มุ่งหน้าไปให้ถึงเป้าหมายอย่างเดียว

“ใกล้ถึงยังพี่” จ่อยอดรนทนไม่ได้

“รีบเดิน เด๋ยวก็ถึงแล้ว”

ทั้งคู่ฝ่าลมเย็นของคืนพฤศจิกายนไปต่อข้ามแปลงนา กระโดดขึ้นคันนา เลี่ยงต้นข้าว แล้วลัดแปลงนาที่เขาเกี่ยวเสร็จแล้วสลับกันไป

“พ่อลุง ..พ่อลุง..พ่อลุงเคน”

“ลุงเคน” จ่อยหลับหูหลับตาร้องเรียกตามพี่สาวไปทั้งที่ยังมองไม่เห็นอะไร สองขาน้อยๆก็รีบจ้ำตามพี่สาวที่เดินกึ่งวิ่งอยู่ข้างหน้า แล้วฉับพลันสายตาก็เหลือบเห็นเงาขาวๆอยู่ใต้ต้นไม้รมเนินเถียง จ่อยกระโจนพรวดเกาะเสื้อพี่สาวแน่น พร้อมดึงให้หยุด

“เอื้อยผ่อน…พี่หยุด หยุด ใครนั่น” มือขวาชี้ไปข้างหน้า

คำผ่อนหยุดกึก ขนลุกซู่ขึ้นมาทั้งตัวมือซ้ายถือกระบองมือขวากอดน้องสาวแน่น สายตามองตามมือน้องสาว นั่นมันอะไร ใครตัวใหญ่ๆขาวๆใต้ต้นไม้นั่น

“พ่อลุง พ่อลุง” ผ่อนแข็งใจก้าวต่อ ปากก็ส่งเสียงเรียกสุดเสียง ตาจ้องยังเงาตะคุ่มๆนั้นเขม็ง

ผมมองหญิงวัยชราที่นั่งเหยียดขาอยู่ตรงหน้า แกเล่าพลางหัวเราะพลาง ปากก็เล่าไป นานๆก็ยกมือปัดปอยผมที่ปลิวมาปิดตาที บางทีก็ยกมือขึ้นประกอบท่าทางกึ่งบอกว่า จริงๆนะฉันอยู่ในเหตุการณ์ ผมอดหัวเราะไม่ได้เมื่อนึกภาพคนสองคนพี่น้องวิ่งล้มลุกคลุกคลานไปตามคันนาหน้าหนาว ยังดีนะที่ไม่ใช่หน้าน้ำ ไม่งั้นคงทุลักทุเลเปียกปอนกันมากกว่านี้ ผมนึกตามที่แกเล่า นึกถึงความกลัวของพี่สาวเมื่อห้าสิบกว่าปีก่อนหน้านี้ แน่นอนมันคงน่ากลัวมาก เพราะสมัยนั้นยังมีป่าอยู่มาก ไฟฟ้าก็ยังไม่มี ทั่วทั้งบ้านเหล่าเสือโก้กยังมีสภาพเป็นชนบทแท้ๆ ป่าก็รกขนาดมีเสือให้ได้เป็นที่มาของชื่อหมู่บ้าน แม้ว่าตั้งแต่ผมเกิดไม่ได้เคยได้เห็นหรือได้ยินว่ามีเสือให้เห็นแล้วก็ตาม

สมัยนั้นทุกคนอยู่กับธรรมชาติ กินอยู่ตามมีตามเกิด ใครมีอะไรก็แบ่งปันกันช่วยเหลือกัน บางปีผมแทบจะไม่ได้ใช้เงินแม้สลึงเดียว นานทีปีหนจะมีโอกาสเข้าเมืองกันที จะเข้าเมืองแต่ละทีก็ใช้เวลาเป็นวันทั้งที่ระยะทางเพียงแค่ยี่สิบกว่ากิโลเมตร ดังนั้นเมื่อฟังพี่สาวบรรยายสภาพการมาวันมาของผม ผมจึงพอจะนึกภาพความเงียบ ความน่ากลัวออก แต่เชื่อหรือไม่ว่าผมรู้สึกว่าท่ามกลางความเงียบ ความขาดแคลน ความมืดมิดของอดีตนั้น มันแฝงไว้ด้วยความอบอุ่น ความไว้อกไว้ใจ ความเห็นใจกัน ความเชื่อมั่นในกันและกัน มันเป็นความหวาน เป็นความสุขที่ยากจะลืมหากไม่ถึงกับโหยหา ผิดกับสมัยนี้ สมัยที่ฟ้าใส ไฟสว่าง ทางกว้าง รถราขวักไขว่ ไปไหนมาไหนได้ในพริบตา กินอยู่เต็มอิ่ม แต่กลับรู้สึกขาด ผมกลับรู้สึกหวาดกลัวมากกว่าเก่า รู้สึกอบอุ่นน้อยกว่า ในสมัยก่อนจะขาดก็เพียงอาหารกาย จะกลัวก็กลัวแต่สัตว์ร้าย สิ่งไม่เห็นตัว หรืออย่างมากก็คนบ้าที่ไม่มีสติ ไม่สมประกอบ แต่สมัยนี้สิ่งที่ขาดหายดูเหมือนจะเป็นอาหารใจ สิ่งที่น่ากลัวกว่าไม่ใช่ผีไม่ใช่วิญญาณ ทุกอย่างที่ดูจะเข้าใจยากและน่ากลัวรวมกันในสิ่งเดียวก็คือคน คนที่เขาว่าดีๆนี่แหละ บ่อยมากที่ปากอย่างใจอย่าง บ่อยมากที่เสแสร้งแกล้งทำ ขืนใครถลำไว้ใจพร่ำเพรื่อเป็นได้มีปัญหาจริงๆ

ทุกวันนี้ ผมจึงเหมือนหลงทาง ทั้งๆที่พยายามระวังเดินย้อนรอยเดิมเข้าหมู่บ้านนั่นแหละ…สี่ห้าปีแล้วยังเดินทางไม่ถึงบ้านสักที ทั้งที่ผมเกิดจากที่นั่น ทั้งที่ผมมาจากดิน และตั้งใจจะกลับสู่ดิน แต่ทำไมผมเห็นเพียงดินและผู้คนไม่กี่หยิบมือ…หรือผมจะมีสิทธิ์ได้เห็นเพียงดิน คนเก่าๆหายไปไหน หรือผมจะบ้าไปแล้วจริงๆที่รู้สึกว่าตนเองยังไปไม่ถึงบ้านทั้งที่ไปมาจนหมดน้ำมันไปเป็นพันลิตร พูดคุยกับคนเป็นพันคน..ทำไมนะยัง รู้สึกเหงารู้สึกเหนื่อยทั้งที่อยู่ในแผ่นดินเกิด ท่ามกลางคนดีๆทั้งนั้น ผมคงบ้าไปแล้วจริงๆกระมังถึงไม่คิด ไม่เห็น ไม่รู้สึก ไม่ยอมรับ อย่างที่คนอื่นหลายคนเขาพร่ำบอก “ มันก็เป็นเช่นนี้แหละ ”

ผมคงเกิดผิดวันผิดที่กระมัง ใจผมถึงยังพร่ำแย้งว่า “รู้แล้วว่าเป็นยังไง แต่มั่นใจว่าเราทุกคนสามารถเป็นได้ทำได้มากกว่านี้ขอเพียงแค่เราเชื่อมั่นและไม่ย่ำอยู่กับที่เพราะแค่ประโยคและความเชื่อผิดๆที่ว่าเราทำเราพยายามถึงที่สุดแล้ว…เพราะตราบใดที่เรายังมีลมหายใจอยู่มันก็ยังไม่ถึงที่สุดอย่างแท้จริง ….เหตุอยู่ที่การเกิด เมื่อเกิดมาแล้วก็ต้องทำให้ดีที่สุดจนกว่าจะถึงที่สุดแห่งชีวิต ไม่อย่างนั้นก็ถือได้ว่าเสียชาติเกิด”